27 Μαρτίου 2015

Τζαμάλες στα Γιάννενα

Τζαμάλες λέγονται οι φωτιές που ανάβουνε στα Γιάννενα την τελευταία Κυριακή της αποκριάς. Η παράδοση θέλει ν' ανάβονται σε κάθε γειτονιά της πόλης και μια φωτιά. Και στα χωριά γύρ' απ' τα Γιάννενα, δεν ξέρω μέχρι πόσο μακριά φτάνει το έθιμο. Γύρ' απ' τη φωτιά στήνεται γλέντι. Παίζει μουσική, υπάρχει κρασί και μεζές (συνήθως πίτες) και βέβαια χορός.

Τις τζαμάλες τις πρωτοέμαθα τον καιρό εκείνον που ήμουν φοιτητής. Βασικά, την πρώτη χρονιά, το 1978, τις μέρες εκείνες ήμουνα στο χωριό μου. Έβλεπα τα πιτσιρίκια που τις προηγούμενες μέρες άναβαν φωτιές (καίγοντας κυρίως λάστιχα αυτοκινήτων) αλλά προφανώς δεν καταλάβαινα τίποτα απ' το τι θα επακολουθούσε. Τον επόμενο χρόνο δεν το είχα σκοπό να κάνω το ταξίδι μέχρι τη Μυτιλήνη, αλλά την καθοριστική μέρα πάλι έλειπα. Ήμουνα στον Πύργο. Μου έτυχε να βρω δουλειά στη Λέβερ, να μοιράζουμε δείγματα από ένα υγρό για πιάτα που είχαν βγάλει τότε και θέλαν να το διαφημίσουνε. Καλή περίπτωση, έβγαλα αρκετά λεφτά στις 10 μέρες δουλειάς αλλά τζαμάλες δεν είδα.
Το 1980 ήταν η πρώτη φορά που είδα τζαμάλες. Κι εντυπωσιάστηκα. Και μ' αρέσανε. Τον δε επόμενο χρόνο άναψε και τζαμάλα στη γειτονιά που έμενα. Είχε και ταμπέλα: "Καλώς ήλθατε στον Αϊδόν Μαχαλά". Τότε έμαθα πώς λεγόταν η γειτονιά που έμενα :) Πάντως, σ' όσους Γιαννιώτες το λέω το όνομα δεν το ξέρουνε. Δεν ξέρω αν ξανάναψε τζαμάλα σ' αυτό το τρίστρατο. Έτσι κι αλλιώς λίγο πριν λίγο μετά ανάβουν δυο μεγάλες φωτιές.
Μια στα Λακκώματα (που η φετινή εμπειρία ήταν αρνητική, κόσμος πολύς, χορός καθόλου, μουσική μάλλον απ' το Ρίο κι όχι τα παραδοσιακά που ακούγονταν αλλού)
και μια στα Πλατανάκια. Που τα είχε όλα. Και ζωντανή μουσική και κρασί (εντάξει, και σουβλάκι που πουλάγανε, αλλά ένα ποτήρι κρασί σου δίνανε).
Και βέβαια χορό γύρ' απ' τη φωτιά. Και δίπλα στη φωτιά, καζάνια με φασολάδα. Όσοι έμειναν μέχρι αργά θα δοκίμαζαν!
Τις είχα επιθυμήσει τις τζαμάλες. Τις θυμόμουνα πολλές φορές νοσταλγικά (η τελευταία που ήμουνα ήταν το 1982). Κι όταν τον Νοέμβρη βρεθήκαμε κάποιοι παλιοί συμφοιτητές μούρθε η ιδέα να πάω φέτος στα Γιάννενα για τις φωτιές. Έκλεισα ξενοδοχείο από τότε και περίμενα πώς και πώς να έρθει ο καιρός. Και ήρθε. Και πέρασε. Αλλά έτσι είν' αυτά.
Οι ετοιμασίες αρχίζουν αρκετές μέρες πιο μπροστά. Οι τοπικοί σύλλογοι δηλώνουν στο δήμο πως θ' ανάψουν φωτιά (και πού) και προμηθεύονται τα ξύλα. Πολλά ξύλα. Που στήνονται απ' την προηγούμενη. Άλλα για εκεί που θ' ανάβει η φωτιά κι άλλα κάπου παραπέρα για να την τροφοδοτούν κατά τη διάρκεια της νύχτας. Όπως αυτή στο Κάστρο. Δίπλα στην κεντρική πύλη, πισω απ' το ρολόι. Που ανάβει κάθε χρόνο.
Ήταν η πρώτη φωτιά που πήγαμε φέτος. Κατά τις 8 η ώρα κι ο χορός είχε στηθεί για τα καλά. Αν και η μουσική του δεν ήταν πολύ σόι, είχε σπαστικά κενά, ο κόσμος χόρευε με όρεξη.
Φέτος δε υπήρχε η ιδιαιτερότητα (απ' ό,τι λέγανε) να υπάρχει και δεύτερη φωτιά στο Κάστρο. Κάτω απ' το Ασλάν Τζαμί. Στο χώρο του (6ου) δημοτικού σχολείου. Δεν είχε κόσμο πολύ. Θα έλεγα πως ήταν "οικογενειακή". Όμως είχε ζεστασιά. Και καλή μουσική. Και καλό κρασί. Κι ωραία πίτα.
Η τζαμάλα της Λούτσας είν' απ' τις μεγάλες. Κόσμος πολύς, μουσική, χορός. Είναι και στο κέντρο οπότε είχε πέραση. Ε, καλά, κρασί δεν είχε αλλά τόσοι που ήτανε ένα γύρω πού να φτάσει.
Δεν μείναμε παραπονεμένοι πάντως απ' τη Λούτσα. Ήταν η 5η φωτιά που επισκεφτόμασταν και καλά περάσαμε.
Το καλύτερο όμως ήταν στην πλατεία Χαζτή, στους Αμπελόκηπους, βγαίνοντας απ' τα Γιάννενα. Ήταν συνοικιακή, δεν είχε περαστικούς αλλά ανθρώπους της περιοχής.
Ίσως φταίει και πως ήταν η τελευταία που επισκεφθήκαμε κι είχε περάσει αρκετά η ώρα. Ή πως είχε μεσολαβήσει κάμποση βροχή κι έτσι απομακρύνθηκαν όσοι δεν ήταν από πολύ κοντά. Το κρασί καλό αλλά κι η φασολάδα υπέροχη. Κι όπως έκανε κρύο κι ήταν και λιγάκι καυτερή ήταν ό,τι πρέπει για κείνη την ώρα. Πήραμε και μια λαγάνα, κι αυτή πάλι το κάτι άλλο. Η περιοχή τα είχε όλα!
Ε, συμμετείχαμε κι εμείς στο χορό. Όχι θα τον αφήναμε!

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Απόψεις; Ιδέες; Αντιρρήσεις; Παραλλαγές;
Όλα ευπρόσδεκτα.